De Schaduw als een Opening
In de Jungiaanse Psychologie wordt met het begrip Schaduw gewezen op die aspecten in onszelf die we ons wel bewust zijn maar die verdrongen zijn. Dat kunnen zowel negatieve als positieve aspecten zijn. Stel je voor dat je haatdragend bent naar een andere persoon, maar dat je in je opvoeding en in de sociale omgang geleerd hebt om haatgevoelens te onderdrukken omdat dit niet passend is om een andere persoon te haten, dan zitten deze gevoelens in je schaduw, het persoonlijke onbewuste. Je stopt veel energie in het onderdrukken van deze gevoelens. Maar ik heb het meegemaakt dat deze gevoelens op een onverwacht en ongewenst moment zich toch laten zien: een manager wilde een mailtje sturen naar zijn baas over een collega waar hij ruzie mee heeft en per ongeluk stuurt hij dit mailtje naar diezelfde collega!
Niet alleen inhouden die we niet wensen, ook positieve inhouden vinden we in de schaduw: dat zijn die kwaliteiten die er niet mochten zijn en we ook verdrongen hebben. Stel dat je vroeger als kind erg opgewonden was over een mooi legobouwwerk dat je zelf gemaakt had en je trekt je moeder aan haar broek om te komen kijken. Maar zij is erg druk met andere zaken en heeft even geen tijd voor je. Dat is niet de eerste keer dat je dit ervaart en je begint te geloven dat het niet zo goed is om je creativiteit te delen. Dan kan het gebeuren dat deze kwaliteit naar de achtergrond verschuift, in je persoonlike onbewuste. Op latere leeftijd in het werk vind je het moeilijk om in vergaderingen of projecten je creatieve talenten volledig uit te leven. Immers, er staat niemand op te wachten, toch?
Als we in ons leven en werk andere personen tegen komen waar we een allergie op hebben of iemand zegt iets tegen ons wat we helemaal niet leuk vinden en de gevoelens die naar boven komen zijn overweldigend, dan hebben we te maken met een aspect in onszelf dat we verdrongen hebben. Het keurt niet goed wat de ander doet of zegt (dat kan zeer zeker onacceptabel zijn) maar het reflecteert ook iets van onszelf: een projectie is aan het werk. En die projectie wijst naar een verdrongen aspect, iets dan we niet willen zien of ervaren. Ons bewuste geeft een signaal dat er iets in ons onbewuste zit dat aandacht nodig heeft. We worden als het ware uitgenodigd om deze verdrongen inhouden bewust te worden en te integreren in ons bewustzijn. Dat is persoonlijke groei.
Naarmate we meer verdrongen delen in onszelf bewust worden en integreren, zijn we beter in staat om als volwassenen te reageren op ongewenste situaties. De emoties nemen het niet over, maar we blijven zelf helder kijken en oordelen. Wat we horen en zien wordt dan minder gefilterd door verdrongen gevoelens, maar kunnen we op een meer gebalanceerde manier tot ons nemen. Onze reactie zal dan meer uitnodigen om in gesprek te gaan en er een echte dialoog van de te maken.